Mamy przełom lipca i sierpnia 2022r. – upragnione wakacje, radość, szczęście i często zwyczajna nuda. Ale w lipcu 1944r. tak niestety nie było. Jeszcze trwała II wojna światowa i jeszcze trwały gorączkowe przygotowania do wybuchu powstania, które na kartach historii zapisało się jako największe wystąpienie zbrojne polskiego ruchu oporu przeciwko niemieckiemu okupantowi.
Wybuchło 1 sierpnia 1944r. o godzinie „W”, czyli 17.00.
Obok dorosłych do boju włączyły się również dzieci. I to właśnie tym małym bohaterom będzie poświęcony niniejszy artykuł.
Często spontanicznie, bez żadnego przeszkolenia uparcie chciały pomagać. Uczestnictwo w powstaniu było dla nich bardzo ważne.
W powstaniu warszawskim udział brali zarówno chłopcy, jak i dziewczęta. Najmłodsi pomagali m.in. przy roznoszeniu gazetek powstańczych, dostarczaniu środków sanitarnych oraz przygotowywaniu jedzenia i napojów. Nieco starszym powierzano trudniejsze i bardziej odpowiedzialne zadania.
Pewnie nie wszyscy o tym wiedzą, że dzieci często celowo zawyżały swój wiek, gdyż dowódcy niechętnie przyjmowali nieletnich kandydatów na żołnierzy. Oficjalnie za najmłodszego powstańca uznaje się 11-letniego Witolda Modelskiego „Warszawiaka”. Chłopiec poległ 20 września 1944 r.
Wielu młodych powstańców w uznaniu za swoje zasługi otrzymało stopnie wojskowe: strzelca, kaprala czy plutonowego. Niektórzy z nich zostali odznaczeni Orderem Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych czy Krzyżem Zasługi z Mieczami. Najmłodszym żołnierzem AK, który otrzymał Order Virtuti Militari V klasy jest Jerzy Bartnik. Odznaczenia 14-latka dokonał sam gen. Tadeusz Komorowski „Bór”. Chłopiec walczył w powstaniu warszawskim m.in. na Woli, jako członek batalionu AK „Parasol” w Zgrupowaniu „Radosław”. W trakcie powstania został ciężko ranny i stracił oko, jednak po operacji powrócił do oddziału. Po upadku powstania trafił do niewoli, gdzie doczekał wyzwolenia przez oddziały brytyjskiej armii. Następnie wstąpił w szeregi Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i po wojnie pozostał na emigracji. W 1992 r. na stałe powrócił do Polski.
Liczba dzieci, która wzięła udział w powstaniu warszawskim, jest trudna do ustalenia. Na pewno było ich więcej niż 1000, ponieważ tylu chłopców w wieku 11–18 lat dostało się w październiku 1944 r. do niewoli niemieckiej.

DZIECI – NAJMŁODSI ŻOŁNIERZE POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO, ZASŁYNĘŁY
Z NIEPRAWDOPODOBNEJ, SZALONEJ ODWAGI, NIERZADKO PŁACĄC ZA NIĄ NAJWYŻSZĄ CENĘ.

PODZIWIAJMY I NIE ZAPOMINAJMY!!!

 

Źródła:
    •    Muzeum II Wojny Światowej
    •    Muzeum Powstania Warszawskiego

OPRACOWANIE ARTYKUŁU:
Aniceta Karpowicz
Oskar Eckert